Trê cóc – tranh dân gian Đông Hồ .
Truyện ngụ ngôn Việt nam bằng chữ Nôm có tác phẩm khuyết danh độc đáo : Trê cóc kiện nhau vì dành con .
Lược kể :
Cóc đẻ trứng dưới ao nở ra đàn nòng nọc , chữ Nho gọi là Khoa đẩu sống dưới nước , Trê thấy nòng nọc có ngoại hình rất giống mình nên kiện quan nói nòng nọc - khoa đẩu là con của Trê bị Cóc nhận xằng , quan ba chớp ba nháng thấy ...có lẽ đúng vậy nên bắt giam cóc bố , vợ Cóc định kiện lên quan cứu chồng gặp được ‘luật sư’ giỏi chỉ vẽ ... khỏi cần kiện tụng làm chi ...cứ đợi đấy rồi trắng đen ngay gian sẽ rõ ...quả nhiên vài tháng sau nòng nọc rụng đuôi lên cạn sống thành đàn cóc con ...trước việc hiển nhiên như thế chẳng cần quà cáp chạy chọt gì quan cũng phải thả Cóc ra và bắt giam Trê về tội man trá ...
Cho đến nay giới bình luận văn học vẫn dẫn giải đây là chuyện ngụ ngôn răn đời chống thói hay kiện cáo trong dân gian ...
Sự thực không nông cạn như vậy .
Trong dòng tranh Đông hồ nếu liên kết ý tứ 2 bức tranh Trê Cóc và Lão Oa giảng độc sẽ nhận ra chủ ý thâm trầm khác hoàn toàn của tác giả câu truyện .
Thày cóc hay Oa – Ếch chính là nói đến trữ - chữ (ếch – oa nghĩa là chứa trữ) .
Cóc đẻ ra nòng nọc hay khoa đẩu , ý nói chữ Cóc đẻ ra đàn con văn Khoa đẩu - nòng nọc. Theo tư liệu của Trung quốc và Việt nam thì Khoa đẩu là tên 1 loại văn tự của người Việt cổ .
Truyện Trê – Cóc không phải ý tứ hời hợt răn thói hay kiện cáo như vẫn nghĩ mà ý rất sâu xa ; trong 1 hoàn cảnh sống không thuận lợi để có thể nói thẳng , lớp người đi trước rõ sự việc đã phải dày công sáng tác ra truyện để nhắn gửi cho người đời sau .
Người bách Việt mất nước thân thành nô lệ , thành tựu văn minh bao đời của cha ông trong đó quan trọng hàng đầu là chữ viết đã bị kẻ thù chiếm đoạt , bọn vô sỉ tha hồ huyênh hoang vỗ ngực tự hào hão về nền văn minh chói lọi rất sớm của mình trước bàn dân thiên hạ ....sự việc được đám gà mờ Tây học tức lão quan trong truyện tán trợ nên lâu ngày cứ ...như là thật .
Cóc bố không ai khác là chỉ Việt tộc , đàn con nòng nọc chính là văn Khoa đẩu bị bọn Trê tức đám rợ hành vi rất đáng chê trách (trê → chê) cướp đoạt .
Tác gỉa ngụ ngôn nhắn cho người đời sau rõ sự tình đồng thời truyền niềm tin vững chắc ...cơ đồ cha ông sẽ có ngày khôi phục , đó chính là lúc nòng nọc rụng đuôi lên sống trên cạn , mọi chuyện 2 năm rõ mười văn Khoa đẩu lại trở về với tộc người đã tác tạo ra nó. Sự thật rồi sẽ hiển hiện dưới ánh sáng khoa học , kẻ cướp đoạt gian manh rồi sẽ bị lột mặt nạ để cả thiên hạ cười chê ( trê ).
Thành tựu quan trọng bậc nhất cùa nền văn minh Trung hoa là Dịch học và văn Khoa đẩu tức chữ vuông ; nay với trí tuệ thời đại thì vải thưa không che được mắt thánh sự thật đã lộ ra không thể che dấu được nữa : cả 2 là thành tựu của trí tuệ Việt siêu phàm .
